साझा कथा। जाडो मौसम स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले बालबालिका र वृद्धवृद्धाका लागि निकै जोखिमपूर्ण हुन्छ । कमजोर रोग प्रतिरोधात्मक क्षमताका कारण बालबालिका र जेष्ठनागरिकलाई यो मौसममा फोक्सोको संक्रमणका कारण निमोनियाको जोखिम हुन्छ । फोक्सो वा छातीमा संक्रमण भएपछि निमोनिया हुन्छ । यसले श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या निम्त्याउँछ । नेपालमा वर्षेनी निमोनियाका बिरामी बढ्ने गरेको छ । विशेषगरी पाँच वर्ष मुनिका बालबालिका, रोगी, प्रौढ तथा गर्भवती महिलालाई निमोनिया हुने सम्भावना बढी हुन्छ । संसारमा पाँच वर्ष मुनिका बालबालिकाको मृत्युको मुख्य कारण निमोनियालाई मानिन्छ । संसारभरिकै बालबालिकाको मृत्युदर घटाउन डब्लुएचओ र युनिसेफले संयुक्त रुपमा सुरु गरेको र नेपालमा पनि लागू भइसकेको कार्यक्रम सिबी–आइएमएनसिआईमा पनि निमोनिया पर्छ ।
निमोनियाका लक्षण
निमोनिया फोक्सोको गम्भीर संक्रमण हो, जसको सिकार साना बालबालिका, कमजोर व्यक्ति र वृद्धवृद्धा हुने गरेको स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् । भाइरसका कारण फोक्सो सुन्निने र फोक्सोमा पानी भरिएपछि निमोनियाको संक्रमण हुन्छ । यसको मुख्य लक्षणमा ज्वरो, खोकी र थकान समावेश छ। बिरामीलाई खोकी लाग्छ। ज्वरोसँगै पसिना आउने र काम्ने लक्षण देखिन्छ । सास फेर्न गाह्रो हुन्छ । सास फेर्दा घ्यारघ्यारको आवाज आउँछ । छाती दुख्छ, भोक कम हुन्छ वा खानामा अरुचि हुन्छ । निमोनियाबाट पीडित बालबालिकाको ओठ र नङको रङ नीलो देखिन थाल्छ । प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर भएकाले बालबालिकासँगै वृद्धवृद्धालाई पनि निमोनियाको बढी जोखिम हुन्छ । विशेषगरी मधुमेह र उच्च रक्तचापबाट पीडित वृद्धवृद्धाले यो मौसममा निमोनियाबाट बच्न बढी व्यायाम गर्नुपर्छ ।
बच्ने उपाय
रोग लागेर उपचार गराउने अवस्थामा पुग्नुभन्दा रोकथाम नै राम्रो हुन्छ । यस्तो अवस्थामा बालबालिका र वृद्धवृद्धालाई निमोनियाबाट जोगाउन धेरै प्रभावकारी उपाय अपनाउन सकिने स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् । चिसोबाट जोगिन न्यानो कपडा लगाउनुपर्छ । विहान विहान व्यायायका लागि निस्कने तालिका बनाएकाहरुले घाम लागेपछि मात्रै निस्कनु हितकर हुन्छ । यदि बच्चालाई एन्टिबायोटिक दिइँदै छ भने, पूणर् रुपमा मात्रा मिलाएर चिकित्सकले भनेको दिनसम्म खुवाउनु पर्छ । बच्चाको वरिपरि सरसफाइमा पूणर् ध्यान दिनुहोस् । बच्चालाई निमोनियाविरुद्धको खोप लगाउन पनि सकिन्छ ।
यदि बच्चालाई चिसो लागेको छ भने उसको छातीमा भिक्स लगाएर सुताउने र केही समय घाममा पनि राख्ने गर्नु पर्छ । यसले बच्चाको शरीरमा न्यानोपन प्रदान गर्दछ । साना बच्चाहरूले पिसाब गर्दा, तिनीहरूलाई लामो समयसम्म भिजाउनुको सट्टा समय समयमा जाँच गरिरहनुहोस् । बच्चालाई डाइपर लगाएर राख्नुहोस् ताकि उसको शरीर सुक्खा राख्न सकियोस् ।